Komisja Europejska rozpoczyna kampanię na temat funduszu UE promującego prawa podstawowe

Komisja Europejska rozpoczyna kampanię na temat funduszu UE promującego prawa podstawowe

Dyrekcja Generalna ds. Sprawiedliwości i Konsumentów Komisji Europejskiej rozpoczyna dziś kampanię informacyjną w celu zwiększenia zasięgu i wpływu programu "Obywatele, Równość, Prawa i Wartości" (CERV) w Polsce. Program CERV jest największym w historii funduszem UE na rzecz społeczeństwa obywatelskiego, którego celem jest promowanie i ochrona praw podstawowych w UE. CERV podkreśla ważną rolę społeczeństwa obywatelskiego w ochronie i promowaniu wartości UE, takich jak poszanowanie podstawowych praw człowieka, praworządność i demokracja. Jak podano w Dorocznym sprawozdaniu Komisji Europejskiej z 2022 r. w sprawie stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, organizacje społeczeństwa obywatelskiego (CSO) w całej UE stoją w obliczu różnych wyzwań, które ograniczają ich zdolność do wykonywania pracy i stania na straży podstawowych praw człowieka. Wyzwania te obejmują:

• niekorzystne ustawodawstwo lub restrykcyjne wdrażanie przepisów;
• ataki i nękanie CSO oraz obrońców praw człowieka, w tym negatywny dyskurs mający na celu delegitymizację i stygmatyzację CSO (offline i online);
• trudności w dostępie do decydentów i uwzględnianiu ich w procesie stanowienia prawa i kształtowania polityki; oraz
• przeszkody w dostępie do zasobów finansowych i zapewnieniu zrównoważonego rozwoju - jak wynika z wyżej wspomnianego raportu: “Kwitnąca przestrzeń obywatelska na rzecz ochrony praw podstawowych w UE”.

Program CERV zapewnia wsparcie dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego, aby pomóc im w przestrzeganiu Karty praw podstawowych UE (w szczególności poprzez wzmocnienie przestrzeni obywatelskiej) oraz budowanie ich zdolności i odporności w celu ochrony i promowania wartości Unii. W państwach członkowskich UE utworzono sieć krajowych punktów kontaktowych (KPK), które mają pomóc w realizacji programu. Wyznaczone przez rządy krajowe KPK oferują wsparcie poprzez dostarczanie informacji o programie UE i oferowanych przez niego możliwościach finansowania propozycji projektów. Pomagają również zainteresowanym podmiotom w procesie składania wniosków i wspierają w szukaniu potencjalnych partnerów projektowych. Jednak w Polsce na 100 000 mieszkańców przypada 0,84 wniosków, co plasuje nasz kraj na 24. miejscu wśród krajów UE pod względem liczby wniosków na mieszkańca.

Badania pokazują, że wartości, których broni CERV, są ważne dla Polaków: Według badania Flash Eurobarometr 528 na temat obywatelstwa i demokracji z grudnia 2023 r. 89% polskich respondentów uważa, że społeczeństwo obywatelskie jest ważne w promowaniu demokracji i wspólnych wartości. Badanie Standard Eurobarometr 101 z wiosny 2024 r. wskazuje, że 63% pytanych jest zadowolonych ze stanu demokracji w Polsce, a 94% zgadza się co do znaczenia podstawowych wartości UE.

W Dorocznym sprawozdaniu za rok 2023 w sprawie stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, które koncentruje się na skutecznej ochronie prawnej i dostępie do wymiaru sprawiedliwości, pojawia się wiele interesujących aspektów dotyczących Polski. Kraj przyjął nowe środki mające na celu ochronę ofiar przestępstw. We współpracy z UNICEF, Polska opracowała usługi poradnictwa prawnego dla dzieci, w tym dzieci uchodźców z Ukrainy. Ponadto, Polska uznała potrzebę zapewnienia informacji przyjaznych dzieciom i odpowiednich udogodnień, aby ułatwić dzieciom udział w postępowaniach sądowych. Ponadto, w Polsce realizowany jest projekt mający na celu zapewnienie osobom niepełnosprawnym dostępu do wymiaru sprawiedliwości, który obejmuje prace adaptacyjne i budowlane w 35 budynkach sądowych.

Publiczna świadomość CERV jako programu wspierającego Unię praw i wartości oraz dążącego do maksymalizacji wpływu funduszy UE tam, gdzie są one najbardziej potrzebne, musi wzrosnąć. Według Standard Eurobarometr 101 z wiosny 2024 r. 70% respondentów w Unii Europejskiej chciałoby dowiedzieć się więcej o swoich prawach jako obywateli UE ("Zdecydowanie tak" według 26% i "Tak, w pewnym stopniu" dla 44%). W Polsce odsetek ten wynosi 63% respondentów ("Zdecydowanie tak" według 15%, a "Tak, w pewnym stopniu" - 48%). Taki jest cel rozpoczętej dziś kampanii. Historie beneficjentów ilustrują konkretny wpływ, jaki projekty finansowane przez CERV mogą mieć na przykład na zwalczanie i zapobieganie przemocy oraz nierówności ze względu na płeć, ochronę praw dzieci i kobiet, promowanie integracji osób niepełnosprawnych i wspieranie integracji społeczności. Kampania podkreśli również istotną rolę krajowych punktów kontaktowych we wdrażaniu programu na poziomie lokalnym.

Zaproszenia do składania wniosków projektowych w ramach CERV są regularnie publikowane na Portalu Komisji Europejskiej poświęconym finansowaniu i przetargom w celu zwalczania nierówności i dyskryminacji, pomagania obywatelom UE w lepszym zrozumieniu i lepszym korzystaniu ze swoich praw oraz w celu wspierania i promowania podstawowych praw i wartości UE. Wspólne wyzwania i transgraniczny wymiar programu CERV podkreślają potrzebę wspólnych działań na szczeblu UE.

Kontekst

Program CERV jest otwarty dla podmiotów lokalnych, regionalnych, krajowych i międzynarodowych. Podmiotami tymi mogą być organizacje pozarządowe (NGO), uniwersytety, ośrodki badawcze, władze publiczne, podmioty prywatne lub organizacje nastawione na zysk. CERV wspiera inicjatywy, które promują prawa, niedyskryminację i równość (z silnym naciskiem na równość płci), angażują obywateli w procesy demokratyczne UE, przeciwdziałają przemocy (w tym przemocy ze względu na płeć i przemocy wobec dzieci) oraz podtrzymuje i promuje wartości Unii Europejskiej.

Program CERV zainicjowano w 2021 r. i ma on trwać do 2027 r. - jego kluczową misją jest przyznawanie finansowania podmiotom zaangażowanym w przestrzeganie i wspieranie praw i zasad zawartych w Traktatach Unii Europejskiej, Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i międzynarodowych konwencjach dotyczących praw człowieka.

W ramach programu CERV, od jego uruchomienia w 2021 r., przyznano Polsce łącznie 13 495 718,20 euro, co stanowi 5,22% środków przyznanych na lata 2021-2022. Łącznie w Polsce złożono 320 propozycji projektów, a wskaźnik przyznania grantów wyniósł 35%. Kluczowe obszary tematyczne obejmowały zapobieganie przemocy ze względu na płeć i promowanie praw podstawowych UE. Biorąc pod uwagę całą Unię Europejską, 3105 organizacji społeczeństwa obywatelskiego otrzymało wsparcie finansowe, ponad 85 000 osób zaangażowało się w wymianę i wzajemne uczenie się, a około 1,5 miliona osób wzięło udział w szkoleniach związanych z CERV. Niektóre z dotychczas finansowanych projektów i organizacji:

• Inicjatywy w Niemczech dotyczące "równości osób interseksualnych i praw podstawowych" oraz zwalczania dyskryminacji osób transpłciowych.
• Sport w Szwecji wykorzystywany jako narzędzie promowania równości, praw człowieka i wartości demokratycznych.
• Międzynarodowa sieć utworzona we Włoszech na rzecz "Integracyjnej i demokratycznej Europy"
• Wydarzenia zorganizowane na Słowacji w celu wzmocnienia poczucia "wspólnej europejskiej przyszłości i jedności europejskiej", podkreślające pokój, solidarność i tolerancję.
• Projekt "Intersectionality Matters" w Austrii mający na celu promowanie równości i zwalczanie dyskryminacji kobiet LBQTI oraz osób niebinarnych.
• Model Centrum Sprawiedliwości Rodzinnej wdrożony w Holandii, zapewniający centralną platformę dla członków i partnerów.

Planowane są również projekty w Niemczech i we Włoszech, które skupią się odpowiednio na wzmocnieniu pozycji osób niepełnosprawnych i wykorzystaniu sztuki publicznej do obrony praw podstawowych UE, a także dodatkowe inicjatywy w Hiszpanii i Danii.

Istnieją różne źródła, aby dowiedzieć się więcej o programie CERV i sposobie składania wniosków. Możliwości finansowania, informacje na temat składania wniosków i projektów wspieranych w ramach CERV są dostępne na stronie Portal finansowania i przetargów UE. Możesz również skontaktować się z jednym z Krajowych Punktów Kontaktowych CERV w celu uzyskania informacji o programie i pomocy w procesie składania wniosków. Strona internetowa programu CERV zawiera Program prac CERV oraz orientacyjny plan zaproszeń do składania wniosków. Aby być na bieżąco z wydarzeniami związanymi z CERV, można zapisać się do newslettera DG JUST.W przypadku pytań dotyczących konkretnych zaproszeń należy skontaktować się z Krajowym Punktem Kontaktowym CERV lub napisać na adres KE-CERV-CALLS@ec.europa.eu bądź EACEA-CERV@ec.europa.eu jak wskazano w dokumencie dotyczącym konkretnego zaproszenia.

Więcej informacji:

• Strona internetowa kampanii CERV
• Dyrekcja Generalna ds. Sprawiedliwości i Konsumentów Komisji Europejskiej
• Statystyki programu CERV
• Roczne sprawozdania ze stosowania karty